ایمنی بیمار، چه چیزهایی باید آموزش داده شود
ایجاد یک بیمارستان ایمن وابسته به داشتن کارکنانی است که مفهوم ایمنی بیمار را به درستی درک کرده و عملکرد متناسب با اصول ایمنی بیمار داشته باشند. بر این اساس آموزش ایمنی بیمار اولویت بسیار زیادی در مراکز درمانی دارد. اما چه مباحثی باید مورد توجه قرار گیرد؟ علم ایمنی بیمار بسیار گسترده تر از شناخت عفونتهای بیمارستانی و خطاهای دارویی است لذا توجه به ابعاد مختلف علم ایمنی در آموزش کارکنان اهمیت زیادی دارد.
در برنامه درسی ایمنی بیمار سازمان جهانی بهداشت ۱۱ حوزه مهم به عنوان سرفصلهای آموزش ایمنی بیمار معرفی شده اند که در ادامه مورد اشاره قرار میگیرند.
1- مفهوم ایمنی بیمار و اهمیت آن
مطالعات بسیاری که در کشورهای مختلف انجام شده نشان داده است که خطاهای پزشکی باعث وارد آمدن آسیبهای جدی به بیماران شده است این وضعیت علاوه بر این که قابلیت اطمینان به خدمات سلامت را کاهش میدهد، هزینههای چشم گیری را به نظام سلامت تحمیل میکند. درک وسعت و اهمیت توجه به مسائل ایمنی بیمار اساس هرگونه اقدام در این زمینه است.
2- عوامل انسانی و نقش آنها در ایمنی بیمار
خدمات سلامت توسط انسانها به انسانها ارائه میشود لذا شناخت ابعاد انسانی و عواملی که روی تفکر و اقدامات و حالات آدمیتاثیر گذار است در زمینه ایمنی بیمار بسیار اهمیت دارد.
3- شناخت سیستم و اثر پیچیدگی سیستمهای سلامت روی بیماران
سیستم سلامت متشکل از سازمانها و مراکز بسیاری است که متخصصان زیادی در آن فعالیت دارند. ارتباطات و تعاملات میان این اجرا پیچیدگی زیادی ایجاد میکند که لازمه مدیریت آن وجود رویکرد سیستمیاست. وقتی مفهوم سیستم و پویایی سیستم درک شود امکان درک عمیق تر از ساختار، روندها و رویدادها به وجود میآید که به ایمنی بیمار کمک زیادی مینماید
4- کارتیمیو تبدیل شدن به عضو فعال تیم ارائه خدمات سلامت
تقریبا تمامیخدمات سلامت به صورت گروهی ارائه میشوند و متخصصان سلامت باید توانایی برقراری روابط انسانی و کار با یکدیگر را داشته باشند تا بتوانند نقش موثری در تیم ایفا نمایند. بسیاری از مشکلات موجود در زمینه ایمنی بیمار به عدم برقراری ارتباط صحیح میان اعضای تیم ارائه خدمت برمیگردد.
5- درس گرفتن از اشتباهات و پیشگیری از آسیب
شناخت سیستم ارائه خدمات سلامت و پیچیدگیهای آن و آشنایی با شرایطی که منجر به بروز آسیب و خطاها میشود در نهایت باید به بهبود سیستم کمک کند. این مسیر باید با شناسایی ضعفها و یادگیری از خطاها طی شود تا امکان بروز و تکرار مجدد خطاها به حداقل برسد.
6- شناخت و مدیریت خطرات بالینی
بررسی شرایطی که بیمار در آن دچار آسیب میشود و تلاش برای از بین بردن عوامل آسیب و خطرآفرین همان مدیریت خطر است که جزو اولویتهای حرفه ای افراد محسوب میشود.
7- استفاده از روشهای بهبود کیفیت برای بهبود خدمات
استفاده از روشهایی که بهبود خدمات را تسریع و تسهیل مینماید امروزه در کشورهای مختلف بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. ابزارهایی در زمینه شناسایی مشکلات، اندازه گیری مشکل، آزمایش ایدههای تغییر از جمله این ابزارها هستند. همچنین روشهای پایدار نگه داشتن تغییرات و فراگیر نمودن آنها در کل مراکز درمانی جزو مباحث علم بهبود به شمار میرود.
8- مشارکت دادن بیماران و مراقبان
شواهدی زیادی نشان میدهد که دخالت دادن بیماران و مراقبان آنها در برنامه ربزی و ارائه خدمات سلامت بسیار روی نتایج درمانی اثرگذار است در نتیجه آشنایی با اصول و روشهای مشارکت دادن بیماران و خانواده ایشان در خدمات سلامت اهمیت زیادی دارد.
9- پیشگیری و کنترل عفونت
عفونتهای بیمارستانی در سطح جهان یک مشکل فراگیر است و عوارض آن همه ساله جان میلیونها بیمار را میگیرد. مبحث عفونتهای بیمارستانی از جمله سرفصلهای مهم ایمنی بیمار است.
10- ایمنی بیمار و مداخلات تهاجمی
خطاهای پزشکی و حوادث ناخواسته در زمینه جراحیها بسیار فراگیر است و باید شناخت کافی از روشهای پیشگیری از آنها وجود داشته باشد
11- بهبود ایمنی دارویی
مطالعاتی که در کشورهای مختلف انجام شده نشان میدهد که به طور میانگین یک درصد بیماران بستری شده در بیمارستانها دچار خطاهای دارویی میشوند. عوامل بسیاری در بروز خطاهای دارویی اثرگذار هستند که باید به درستی شناسایی شده و برای آنها برنامه ریزی شود.